Op dit moment vindt een wereldwijde economische crisis plaats met werkloosheid tot gevolg, ook in Nederland. Hoe ging de overheid in eerdere tijden van crisis om met werklozen en werkloosheid?

De gevolgen van de grote depressie werden ook in Nederland steeds sterker merkbaar en er ontstond een enorme werkloosheid met alle gevolgen van dien. In 1930 waren er circa 100.000 werklozen met als tragisch dieptepunt 480.000 werklozen in 1936. Van elke vier arbeiders was één arbeider langer dan één jaar werkloos. De werklozen ontvingen van de regering financiële ondersteuning, de zogenaamde ‘steun’ , een bedrag dat net voldoende was voor de eerste levensbehoeften. Voor extraatjes zoals kleding, sport of uitgaan was geen geld. Werklozen werden ook nog gedwongen om één of twee keer per dag te stempelen in het stempellokaal. Dit om te voorkomen dat zij ergens ‘zwart’ bij zouden klussen. Het stempelen werd als bijzonder vernederend ervaren, en gaf werklozen het stempel van nutteloze steuntrekkers.

In die periode werd de werkverschaffing opgezet, met als doelstelling werklozen nuttig werk te laten doen. Voorbeelden hiervan waren onder andere het aanleggen van zwembaden, wegen en het graven van kanalen. Werklozen kregen geen echte banen aangeboden, maar werden gedwongen om tegen een klein loon zeer zwaar lichamelijk werk te verrichten en lange dagen te maken. Werkweken van 50 uur waren heel gewoon en bovendien waren de werkprojecten dikwijls ver van huis, zodat de werklozen gedwongen werden hele weken van huis te zijn. In 1939 was het gemiddelde loon in de werkverschaffing tussen de €6, 50 en € 8,00 per week, wat omgerekend in guldens nog geen 20 gulden per week was. Werkweigering of het werk niet kunnen volhouden werden afgestraft door intrekking van de uitkering, wat voor de werklozen betekende dat zij aangewezen waren op de armenzorg, wat als zeer vernederend werd ervaren. Veel projecten stonden onder leiding van de Nederlandse Heidemaatschappij (Heidemij) en hun medewerkers gaven orders, hielden toezicht en betaalden het loon uit. Toezichthouders van de Heidemij kregen de weinig vleiende bijnaam ‘stoklopers’, en zij hadden veel macht over de arbeiders die niet durfden te protesteren. Protest leidde immers tot ontslag en dus aangewezen zijn op de armenzorg: hulpverlening aan armen die vanuit kerkelijke instellingen, de adel en particuliere iniatieven werd georganiseerd op basis van liefdadigheid.

Jaren 80

Na de wederopbouw en stijgende werkgelegenheid in de jaren 50 volgden de jaren 60, die zich kenmerkten zich door een groot tekort aan arbeidskrachten, waarvoor gastarbeiders uit het Middellandse zeegebied werden aangetrokken. Zij verrichtten vooral het ongeschoolde en zware werk waarvoor geen Nederlandse arbeiders waren te vinden. Na de oliecrisis in 1973 brak een periode met toegenomen werkloosheid aan, maar dit probleem werd langere tijd ‘verdoezeld’ door een soepele toelating tot de WAO. Dat betekende concreet dat er ook mensen ten onrechte in de WAO terecht kwamen. Behalve maatregelen zoals loonmatiging, werden de arbeidstijdverkorting (ATV-dagen) en de pensioengerechtigde leeftijd door middel van de VUT (Vervroegde Uittreding) ingevoerd, om de werkgelegenheid te verbeteren.

In de jaren 80 brak een wereldwijde economische crisis aan, wat een enorme werkloosheid ten gevolg had, met als record 639.000 werklozen in de periode van november 1983 tot en met januari 1984. In 1983 had de Limburgse band Jansse Bagge Bend een grote hit met het veelzeggende nummer ‘Sollicitere’ en het nummer stond binnen enkele weken in de Nederlandse Top 10. Verder ontstonden in diverse gemeenten projecten voor werklozen, waarbij onder andere cursussen, en andere activiteiten voor werklozen werden georganiseerd en waarbij werklozen begeleid werden naar een betaalde baan. Zeker voor de jongeren was het bijzonder moeilijk om aan het werk te komen, en vanwege de enorme jeugdwerkloosheid werd ook wel gesproken over ‘de verloren generatie’.
http://www.historien.nl/werkloosheid/